شهرستان مراغه با وسعت 2186 كیلومتر مربع (4.8 درصد مساحت استان) در 130 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان تبریز، از سمت شرق با شهرستان‌های بستان‌آباد، هشترود و چاراویماق، از سمت غرب با شهرستان‌های بناب، عجبشیر و ملکان ورزقان و از سمت جنوب با استان آذربایجان غربی هم‌مرز است.

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان ویژه مراغه دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های قره‌ناز، سراجوی غربی و سراجوی شمالی) و سراجو (شامل دهستان‌های سراجوی شرقی، سراجوی جنوبی و قوری‌چای غربی)، دو نقطه شهری به نام‌های مراغه و خداجو و 178 آبادی می‌باشد.

شهرستان مراغه از دو قسمت مجزا تشكيل شده است. بخش شمالي كه شامل دامنه‌هاي جنوبي ارتفاعات سهند مي‌باشد، به صورت كوهستاني و ناهموار بوده و بخش مركزي و جنوبي شهرستان، به صورت دشت و جلگه مي‌باشد. توده كوهستاني سهند از مهم‌ترين عوارض توپوگرافيك شهرستان محسوب مي‌شود كه دامنه‌هاي جنوبي اين كوهستان پيكربندي بخش عمده‌اي از شهرستان را تشكيل مي‌دهد. شيب عمومي زمين در اين شهرستان از شمال به جنوب است و سه رودخانه ليلان‌چاي، مردق‌چاي، صوفي‌چاي از رودخانه‌هاي مهم تأمين‌كننده آب كشاورزي شهرستان مي‌باشند. شهرستان مراغه از لحاظ وضع آب و هوا معتدل (متمایل به سردی) و نسبتا مرطوب است و هوای قسمت‌های جلگه و کنار دریاچه گرمسیر و در قسمت‌های کوهستانی معتدل می‌باشد. هوای بخش سراجو به طور کلی معتدل و در سایر بخش‌ها در قسمتی سرد و در قسمتی معتدل می‌باشد.

شهر مراغه با غناي بيش از 300 اثر تاريخي و بيش از 110 اثر ثبتي بازمانده از دوره‌هاي مختلف تاريخي، بستري مساعد براي پرورش اديبان، دانشمندان وهنرمندان متعددي در طول تاريخ بوده و هست. بر اساس منابع تاريخي مراغه شهري مهم در دوران حكومت ماناها بوده و جزو سه ايالت مهم آذربايجان قديم و با نام اوئشديش شناخته شده است. منابع تاريخي مراغه را زادگاه زرتشت ناميده و دانشمندان بر اين باورند كه زرتشت در دامان كوه سهند كه در اوستا از آن با نام اسنوند ياد شده است متولد گرديده است. مراغه در سال 61 هجري قمري به تصرف اعراب درآمد و از پايگاه‌هاي آنان به شمار مي‌آمده است.